Po ponad 20 latach jest porozumienie w sprawie terenu po byłym cmentarzu żydowskim przy ul. Handlowej w Kaliszu. Sprawa od lat budziła duże i skrajne emocje u lokalnej społeczności. Kolejni włodarze miasta prezentowali odmienne stanowiska w sprawie jej rozwiązania.

Przed Komisją Regulacyjną w Warszawie Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich i Miasto Kalisz ustaliły, że budynki m.in. szkoły i domów wielorodzinnych położonych na jego terenie przechodzą na własność Miasta. Jak powiedział radiuCENTRUM prezydent miasta Krystian Kinastowski to ważny moment dla Kalisza i stosunków polsko-żydowskich:

"Miasto Kalisz przejmuje te budynki z powrotem na własność. Będziemy starali się znaleźć jakąś funkcję i te budynki na nowo zagospodarować. Natomiast my przekazujemy Gminie ten teren niezabudowany, który do tej pory - można powiedzieć - był użytkowany przy szkole jako boisko. Jednocześnie w ramach tej samej ugody udało nam się wynegocjować odstąpienie Gminy Żydowskiej od wszystkich pozostałych roszczeń, które mieli w stosunku do chyba 50 nieruchomości, które mieli w Kaliszu. Można powiedzieć, ze sprawa jest definitywnie rozwiązana i zaczynamy tu nową historię kalisko-żydowską, polsko-żydowską w Kaliszu".

na fot.: Krystian Kinastowski / prezydent Kalisza

Na terenie obok szkoły powstanie ogrodzone, ale dostępne dla mieszkańców miejsce pamięci, o czym opowiedziała radiuCENTRUM Hila Marcinkowska, Przewodnicząca Rady Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP: "Zostanie wybudowane lapidarium z około tysiąca macew, które obecnie znajdują się na nowym cmentarzu żydowskim, a także zostanie oznaczony grób jednego z najważniejszych i najwybitniejszych światowych rabinów, który mieszkał, tworzył, uczył i został pochowany na terenie tego cmentarza"

na fot.: Halina Hila Marcinkowska

* * *

Przypomnijmy, że tak zwany stary cmentarz żydowski w Kaliszu powstał pomiędzy 1285 a 1287 r., przy zbiegu obecnych ulic Nowy Świat, Handlowej i Skalmierzyckiej. W 1287 r. książę Przemysław II potwierdził transakcje zakupu gruntu na cmentarz.

Cmentarz pełnił funkcje grzebalne nieprzerwanie aż do czasów II wojny światowej. Należał niewątpliwe do najstarszych nekropolii żydowskich na ziemiach polskich.

Został zniszczony w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. W latach czterdziestych XX w. Niemcy rękoma angielskich jeńców usunęli liczące setki lat macewy. Cześć z nich wykorzystali do wyłożenia skarpy rzecznej Kanału Rypinkowskiego na odcinku od Mostu Reformackiego do kina „Apollo”. Inne potłukli, a następnie użyli ich do utwardzenia ulic – np. obecnej ul. Kościuszki.

W latach 60. XX w. na części terenu zajmowanego przed wojną przez cmentarz powstało osiedle mieszkaniowe, stacja Pogotowia Ratunkowego oraz Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla młodzieży niepełnosprawnej. Przy Ośrodku znajdują się plansze informujące o historii tego miejsca.

W latach 80. XX w. Fundacja Nissenbaumów wydobyła nagrobki z brzegów skarpy. Po wielu perypetiach macewy i ich fragmenty przewiezione zostały na teren nowego cmentarza przy ul. Podmiejskiej.

W 2012 r. rozpoczęły się rozmowy pomiędzy Gminą Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu a władzami Kalisza w sprawie przejęcia działki cmentarnej. (za: sztetl.org.pl)

fot. kalisz.info