Niezwykłe odkrycia podczas prac konserwatorskich przy kościele pw.św. Wawrzyńca w Kościelnej Wsi. Po wstępnych pracach, czyli usunięciu tynków, pojawiła się zwarta bryła kościoła romańskiego z połowy XII wieku. Mimo, że budowla przydzielona została do grupy kościołów granitowych, to tego typu kamienia jest tylko parę ciosów. "Natomiast w przewadze zbudowany jest z nietypowego jak na ten region kamienia - martwicy wapiennej" - powiedział Radiu Centrum Marek Kawczyński, właściciel firmy Renovatum, która wykonuje tam prace konserwatorskie:

"Tak naprawdę nie wiadomo, skąd ten kamień pozyskano w tym czasie, a z tym był kłopot. Jakieś resztki martwicy znajdują się podobno w Lednicy, w tych starych, romańskich budowlach. Ale to pojedyncze sztuki. Także tutaj ta martwica wapienna jest dość nietypowa i niezwykle atrakcyjna. Kto wie, co nam przyniosą dalsze badania. Zwłaszcza, że kościół kryje wiele ciekawostek".

na fot. martwica kamienna

Jedną z nich jest oryginalna, romańska fuga, której resztki występują pomiędzy kamieniami.

Natomiast za XIX-wieczną kruchtą jest stary portal (ozdobne architektoniczne obramienie drzwi wejściowych), którego zwieńczenie jest ostrołukowe, niespotykane w romanizmie. "Kto wie, czy nie przesunie nam to datowania, ale może być też jakimś ewenementem" - dodał Marek Kawczyński.

Kolejne ciekawe odkrycie, to dość zniszczony, ale dający się odtworzyć okulus, czyli okrągłe okno z maswerkiem, wykonanym z ciemnej martwicy wapiennej. "To dość duże okno jak na standardy romańskie":
"Wielka szkoda,że to resztki tego maswerku, czyli tego elementu kamiennego wypełniającego okno. Promień tych fragmentów półkolistych i ich ilość pozwoli nam jednak na rozrysowanie geometrii tej rozety okna maswerkowego. To jest możliwe do odczytania".

na fot. okulus

Na terenie kościoła odkryto również oryginalną, piaskowcową, romańską bazę - pozostałości po kolumnie. "Skąd ta dolna część kolumny w kościele? Trudno przypuszczać. Albo był tu bogato wyposażony klasztor albo jest to element portalu" - dodał Marek Kawczyński.

na fot. Marek Kawczyński / renowator zabytków

na fot. Konsolka - prawdopodobnie stanowiła wspornik pod figury świętych

Pierwsze wzmianki o kościele św. Wawrzyńca pochodzą z XII wieku. Pierwotna budowla powstała dla norbetanów, sprowadzonych do Kościelnej Wsi w 1124 roku. Po norbetanach, jeszcze w XII wieku opiekę nad świątynią sprawowali do roku 1797 benedyktyni. W ciągu kilku wieków dokonywali kilkukrotnie rozbudowy kościoła. Jego bryła uległa zasadniczej zmianie w połowie XVIII wieku, kiedy dobudowano 2 kaplice i zakrystię oraz kruchtę zachodnią. Wystrój wnętrza jest rokokowy z około 1760 roku.