Oryginalne taśmy z nagraniami archiwalnej audycji radiaCENTRUM z roku 1992 dotyczącymi tzw. „sprawy Rubensa” zostały w środę - 13 grudnia o godz. 12:00 uroczyście przekazane do Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej. Tego dnia mijają 44 lata od tajemniczego pożaru, podczas którego z kościoła św. Mikołaja w Kaliszu zaginął obraz Petera Rubensa "Zdjęcie z krzyża" - uznawany za jeden z najcenniejszych zabytków kultury w Polsce.

"Autorzy nagrania: Mieczysław Machowicz i Andrzej Tylczyński będą z nami tego dnia. Przekażą oryginalne materiały wyjściowe - dźwiękowe i prasowe. Ale będziemy mieli również okazję podyskutować o tym, co tak naprawdę mogło się wydarzyć. Tego dnia spotkamy się także z osobami, które cały czas próbują dojść prawdy i cały czas poszukują obrazu "Zdjęcie z krzyża" - powiedziała radiuCENTRUM Sylwia Kucharska, dyrektor kaliskiej placówki. Po przekazaniu nagrań, zostaną one udostępnione na
cyfrowej platformie Muzea Wielkopolski, którą przygotowuje Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.

na fot. Sylwia Kucharska / dyrektor MOZK

Dotąd nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy dzieło spłonęło w pożarze, jaki wybuch wówczas w świątyni, czy zostało skradzione, a pożar wzniecono, by zakamuflować kradzież.

▄ ▄ ▄

"Wydawało się, że to musi być sen. Prezbiterium kościoła św. Mikołaja rozbłyskało w nocy dziwnym, mdławym światłem. Ogień prawdopodobnie tlił się kilka godzin... Rano 14 grudnia 1973 roku kaliszanie usłyszeli, że w płomieniach przepadło „Zdjęcie z krzyża” Piotra Pawła Rubensa..." – tak opisywali świadkowie wielki pożar, który pochłonął jedno z arcydzieł Petera Paula Rubensa, w audycji radiowej pt. „Historia jednego obrazu”.
Dzieło Rubensa znajdowało się w ołtarzu głównym kanonickiej świątyni pw. św. Mikołaja od XVII wieku. Należało do najwspanialszych zabytków kultury materialnej, artystycznej i religijnej w Polsce.
W nocy z 13 na 14 grudnia 1973 roku w świątyni wybuchł pożar, po obrazie pozostała tylko wypalona dziura. Uznano, iż płótno spłonęło, ale… nie wszyscy uwierzyli w tę wersję wydarzeń.

W latach 90. XX w. Mieczysław Machowicz i Andrzej Tylczyński podjęli próbę dotarcia do świadków zdarzenia oraz osób bezpośrednio z nim związanych. W nagraniu audycji wzięli udział: Judyta Dymkowska, pracująca w tym czasie w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej, ks. Andrzej Gaweł – wikariusz kościoła św. Mikołaja w latach 70-tych, ś.p. Wacław Klepandy – przewodnik po Kaliszu, ś.p. Józef Dąbrowski – major pożarnictwa i dowódca straży pożarnej kierujący akcją gaśniczą, który zachował oryginalne nagrania, ks. infułat Stanisław Piotrowski – ówczesny proboszcz kościoła św. Mikołaja, oraz ś.p. Bronisław Owczarek – twórca kopii obrazu, która obecnie znajduje się w ołtarzu głównym kaliskiej katedry. Audycja powstała dzięki pomocy ś.p. Władysława Machowicza, zaś oprawę muzyczną całości wykonał Piotr Bereś.

▄ ▄ ▄

Obraz zakupił w 1620 w Antwerpiisekretarz Zygmunta III Wazy Piotr Żeromski i w 1621 sprowadził do Kalisza. Przed 1639 obraz umieszczono w wielkim ołtarzu kościoła św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu; skradziony w 1973, jedno z trzech najcenniejszych zaginionych dzieł sztuki w Polsce. Kopia dzieła znajduje się w ołtarzu głównym Kościoła Świętego Jana Chrzciciela w Krotoszynie / pl.wikipedia.org